شاید بسیاری از شما ندانید که پوستتان میزبان هشت‌پاهایی به نام دمودکس‌ها هستند. وحشت نکنید این هشت‌پاها انگل‌هایی هستند که روی پوست همه انسان‌ها زندگی می‌کنند و تا زمانی که تعدادشان نیاز نشود، ضرری برای بدن ندارند. اگر متعجب شده و می‌خواهید در آینه بررسی کنید و آنها را روی پوست خود ببینید بهتر است که به شما بگوییم این انگل‌ها میکروسکوپی بوده و با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود. یکی از نمونه‌های این نوع انگل به نام دمودکس چشم در مژه‌ها دیده شده و در برخی افراد موجب بروز بیماری‌های پوستی می‌شود. در ادامه بیشتر درمورد این انگل و تأثیر آن بر چشم می‌گوییم.
دمودکس چشم چیست؟
دمودکس‌ها انگل‌های هشت پایی هستند که اندازه بسیار کوچکی داشته و از غدد چربی و فولیکول تغذیه می‌کنند. در پوست همه بزرگسالان این انگل‌ها وجود دارد. جالب است بدانید که حتی 20 هزار سال پیش هم این انگل‌ها روی پوست انسان وجود داشته‌اند. وجود این انگل‌ها برای پوست مفید هستند. علت آن هم این است که این دمودکس‌ها پوست مرده را از بین می‌برند.
سلول‌های بدن و پوست دائماً در حال تکثیر شدن هستند. سلول‌های جدید جایگزین سلول‌های قبلی می‌شوند. دمودکس‌ها وظیفه دارند که سلول‌های مرده را از بین ببرند تا جا برای سلول‌های جدید ایجاد شود. نحوه تکثیر این دمودکس‌ها به این صورت است که شب و هنگام خواب شروع به جفت‌گیری می‌کنند. پس از 12 ساعت تخم‌گذاری شروع شده و در هر بار 50 تا 60 عدد تخم ایجاد می‌شود که پس 3 الی 4 روز سر از تخم بیرون می‌آورند.
عمر دمودکس‌ها بین 30 تا 90 روز است و پس از مرگ مواد زایدی را از خود منتشر می‌کنند. چشم نیز از وجود این دمودکس‌ها بی‌بهره نبوده و تعدادی از آنها روی مژه و پلک‌ها زندگی می‌کنند. دمودکس چشم از چربی‌هایی که در پلک وجود دارند و همچنین از هورمون‌ها فولیکول مژه تغذیه می‌کنند.
تعداد کم این انگل‌ها برای پوست ضرری ندارند بلکه همان‌طور که گفته شد می‌توانند با از بین بردن سلول‌های مرده به پوست کمک کنند. اما وقتی تعداد آنها زیاد می‌شوند اصلاً عواقب خوبی در انتظار چشم‌ها نخواهد بود؛ زیرا پس از مرگ این دمودکس‌ها موادی از آنها آزاد می‌شوند که منافذ پوست را مسدود می‌کنند.
چند نوع دمودکس وجود دارد؟
دمودکس‌ها دارای دو نوع هستند که شامل Demodex folliculorum و Demodex brevis می‌شوند. اندازه کنه D. folliculorum حدود 0.3-0.4 میلیمتر است. D. brevis کوچک‌تر بوده و حدود 0.15-0.2 میلیمتر طول دارد. هر دو نوع کنه بدنی کشیده، شفاف و هشت‌پا دارند. بدن دمودکس‌ها از فلس‌هایی پوشیده شده که کمک می‌کنند آنها به موی سر بچسبند. دهان دمودکس‌ها برای خوردن روغن‌ها، سلول‌های پوست و هورمون موجود در فولیکول‌ها باز هستند.
انگل D. folliculorum تمایل دارد تا در اطراف صورت مستقر شود، این در حالی است که D. brevis به قسمت‌های گردن و قفسه سینه نفوذ می‌کند. D.folliculorum دوست دارد در قسمت بالایی فولیکول مو نفوذ کند و روی سلول‌های پوست و چربی زنده بماند. کنه‌های D. brevis ترجیح می‌دهند به عمق غدد چربی شما بروند و از سلول‌ها تغذیه کنند. دمودکسی که در چشم وجود دارد از نوع folliculorum است.
دمودکس‌ها چگونه منتقل می‌شوند؟
همان‌طور که گفته شد دمودکس‌ها در پوست و موی همه انسان‌ها وجود دارند. اما وقتی تعداد آنها زیاد می‌شود باعث بروز بیماری‌های دردناکی در افراد خواهد شد. راه‌هایی که باعث انتقال دمودکس چشم می‌شود زیاد است که با اطلاع از آن می‌توانید از بروز این بیماری جلوگیری کنید. یکی از راه‌های انتقال این دمودکس‌ها از طریق روبالشتی، حوله و برس است. به هیچ وجه از این وسایل شخصی دیگران استفاده نکنید.
همچنین با وجود سالن‌های آرایشی و همچنین استخرهای عمومی امکان انتقال این انگل از یک فردبه‌فرد دیگر بیشتر است. جالب است بدانید که حتی روبوسی با افرادی که به این بیماری دچار هستند باعث سرایت به بدن شما خواهد شد. استفاده از وسایل آرایشی چشم دیگران یکی از عوامل انتقال دمودکس در چشم است. تا حد امکان بهداشت فردی را رعایت کرده و از وسایل آرایشی دیگران استفاده نکنید.
علائم ابتلا به دمودکس‌های چشم چیست؟
پلک و مژه‌ها مکان‌های حساسی در بدن هستند. درصورتی‌که دمودکس‌ها در قسمت منافذ پلک و مژه نفوذ یابند از چربی‌های روی پوست تغذیه کرده و پلک‌ها را خشک می‌کنند. در این مواقع به دلیل بسته‌شدن منافذ پوستی و همچنین مصرف چربی‌های آن، پلک را ملتهب و دردناک می‌کنند.
بیماری که در اثر حمله دمودکس‌ها به چشم ایجاد می‌شود، بلفاریت نام دارد. این بیماری حدود 45 درصد افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری بیشتر در افرادی با سن بالای 60 سال رخ می‌دهد. علائمی که در اثر ازدیاد دمودکس‌ها در چشم می‌شود شامل موارد زیر است:
- خارش در مژه‌ها و پوست اطراف
- پوسته‌پوسته و خشن شدن پوست
- قرمزی دور چشم
- احساس سوزش در چشمان
- بدتر شدن علائم پوستی مانند روزاسه و اگزما (درماتیت)
علائم پیشرفته می‌تواند باعث التهاب چشم شود. این می‌تواند علائم دیگری مانند پوسته مژه‌ها، چسبندگی چشم‌ها و پلک‌زدن مکرر را ایجاد کند. با گذشت زمان، بلفاریت همچنین می‌تواند به ناهنجاری‌های رشد مژه منجر شود. این علائم زمانی تشدید بیشتری دارد که قبلاً یک بیماری پوستی زمینه‌ای داشته باشید. در موارد خفیف، وجود دمودکس چشم تأثیر قابل توجهی ندارد و علائم خاصی را از خود بروز نمی‌دهد.
بیماری بلفاریت چیست؟
بلفاریت، التهاب چشم‌ها است. در این بیماری اصولاً هر دو چشم و پلک‌ها درگیر می‌شوند. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که غدد چربی موجود در پلک مسدود شده و پلک را تحریک و قرمز می‌کند. در این بیماری شوره‌هایی مانند شوره سر در قسمت مژه ایجاد می‌شود. بهتر است بدانید که بلفاریت مسری نیست و به بینایی شما آسیبی نمی‌زند. علائم رایج بلفاریت عبارت‌اند از:
- احساس می‌کنید چیزی در چشم شما وجود دارد.
- سوزش یا سوزش چشم
- چشمان خیس
- خارش چشم
- حساسیت به نور
- چشم یا پلک قرمز و متورم.
- اشک‌هایی که کف‌آلود هستند یا حباب‌های کوچکی در آنها وجود دارد.
- خشکی چشم
- وقتی از خواب بیدار می‌شوید، پلک‌ها یا مژه‌های پوسته‌پوسته می‌شوند.
- تاری دید
- ریزش مژه‌ها
- رویش مژه‌هایی در خلاف جهت
- تورم سایر قسمت‌های چشم، مانند قرنیه
انواع بلفاریت کدام است؟
2 نوع بلفاریت وجود دارد. ممکن است یک نوع بلفاریت هر دو نوع را هم‌زمان داشته باشید.
Anterior blepharitis: در این نوع بلفاریت قسمت خارجی چشم شما را درگیر می‌شود، یعنی جایی که مژه‌ها به پلک می‌چسبند. این نوع بیماری معمولاً به دلیل وجود باکتری‌های روی پوست، شوره سر یا ابروها اتفاق می‌افتد. آلرژی‌ها یا دمودکس‌ها ممکن است باعث ایجاد Anterior blepharitis شوند.
Posterior blepharitis: این نوع بلفاریت قسمت داخلی پلک یعنی جایی که چشم را لمس می‌کند، درگیر خواهد کرد. این نوع بلفاریت زمانی اتفاق می‌افتد که غدد چربی در پلک شما مسدود می‌شود. بیماری‌های پوستی رایج مانند روزاسه و شوره سر می‌توانند باعث بلفاریت Posterior شوند.
چه افرادی به بیماری دمودکس مبتلا می‌شوند؟
با اینکه احتمال این بیماری در تمام افراد وجود دارد اما برخی از افراد بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند. در سنین بالا امکان ابتلا به دمودکس چشم وجود دارد، همچنین در تعداد خیلی کمی از کودکان زیر 5 سال نیز مشاهده شده است. به‌صورت کلی افرادی که به نقص سیستم ایمنی یا بیماری HIV مبتلا هستند، امکان ابتلا به دمودکس در آنها بیشتر خواهد بود.
تشخیص بیماری دمودکس‌های چشم
تشخیص بیماری دمودکس‌های چشمتا زمانی که دمودکس‌ها علائم خود را نشان ندهند، شما نمی‌توانید متوجه وجود آنها شوید. همان‌طور که گفته شد وجود تعداد زیاد دمودکس منجر به بیماری‌هایی در چشم می‌شود که التهاب، دردناک شدن و چسبندگی پلک‌ها را در پی دارد. این انگل‌های ریز با چشم قابل دیدن نیستند؛ بنابراین اگر به بیماری دمودکس چشم مبتلا باشید نمی‌توانید بدون میکروسکوپ و تست دمودکس لووین کر متوجه وجود آنها شوید.
تنها با داشتن برخی علائم که در بالا ذکر شد احتمال بیماری چشمی به دلیل دمودکس‌ها وجود دارد. در صورتی‌که این علائم را داشتید به پزشک مراجعه کنید. پزشک پوست را خراش داده و قسمتی از آن را برای آزمایش جدا می‌کند. سپس آن را زیر میکروسکوپ قرار داده و بررسی می‌کند. بسته به تعداد و شدت دمودکس‌ها داروهایی که پزشک تجویز می‌کند، متفاوت است.
راه‌های درمان خانگی دمودکس چشم
در اکثر مواقع یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از بیماری‌ها رعایت بهداشت است. بیماری دمودکس چشم نیز از این قاعده مستثنی نبوده و رعایت نکات بهداشتی امکان ابتلا به این بیماری را به‌شدت کاهش می‌دهد. اگر به دمودکس‌های چشم مبتلا هستید، روزانه دوش بگیرید تا چربی‌های سطح پوست کاهش پیدا کند. در صورت انجام تمرین‌های ورزشی، بلافاصله دوش بگیرید. از لوسیون‌های ضد چربی و ضدآفتاب نیز استفاده کنید. استفاده از محلول‌هایی حاوی روغن درخت چای در درمان این بیماری بسیار مؤثر است.
سخن پایانی و تأثیرمحصولات دمودکسیلین لووین کر بر درمان و پیشگیری از دمودکس چشم
یکی از محصولات موجود برای درمان دمودکس‌ها، دمودکسیلین است. همان‌طور که گفته شد دمودکس‌ها از چربی پوست تغذیه می‌کنند؛ بنابراین باید سعی شود تا چربی‌های پوست بیش از حد زیاد نشده و زمینه را برای رشد و تغذیه دمودکس‌ها فراهم نکند. البته باید توجه کنید که نباید چربی پوست بیش از حد کم شود. برای درمان دمودکس‌های چشم نباید از کرم‌های دور چشمی که چربی دارند استفاده شود.
دمودکسیلین دارای کرم‌های دور چشم بدون چربی است که باعث درمان شوره‌های مژه و بیماری‌هایی چون بلفاریت می‌شود. استفاده از ژل شستشوی صورت دمودکسیلین باعث کنترل چربی‌های پوست خواهد شد. درصورتی‌که پوست خشکی دارید می‌توانید از مرطوب‌کننده‌های دمودکسیلین لووین کر استفاده کنید تا پوستتان طراوت و شادابی را داشته باشد.